Cząber ogrodowy- łac. Satureja hortensis

Facebook-f

Instagram

Youtube

Envelope

Cząber ogrodowy- właściwości i zastosowanie

Cząber ogrodowy- systematyka

Klad: Astrowe
Rząd: Jasnotowce
Rodzina: Jasnotowate
Rodzaj: Cząber

Nazewnictwo

Łacińska: Satureja hortensis, Calamintha hortensis
Angielska: Savory
Niemiecka: Garten Bohnekraut
Polskie nazwy: pieprzyca, żelazne ziele, cząberek, pieprzyk, fasolowe ziele, dzięcielina, satureja,

Z łac. Satur oznacza nasycony, pełen, obfity-jako odnoszący się do właściwości poprawiających smak i strawność potraw.

Łacińska nazwa cząbru została nadana przez Pliniusza, od pochodnych słowa „satyr” oznaczających istoty wędrujące po starożytnych lasach będącej pół człowiekiem, pół kozą- nazywanego Satyem.

Cząber- odmiany

Rodzaj cząber liczy ok 130 gatunków. Najbardziej cenioną odmianą rośliny jest cząber uprawiany na Bałkanach- tzw. bułgarska czubryca.
W uprawie najczęściej spotyka się dwie odmiany cząbru- niemiecką: skąpo ulistnioną, o małej liczbie kwiatków, wyższą (dorasta do 60 cm) oraz francuską: silnie rozkrzewioną, obficie ulistnioną o dużej liczbie kwiatów, dorastającą do 45 cm.
Jedyną polską odmianą cząbru jest odmiana „Saturn” wyhodowana w Instytucie Roślin i Przetworów Zielarskich w Poznaniu.
Oprócz cząbru ogrodowego właściwości lecznicze wykazuje także cząber górski (łac. Satureja Montana).

Cząber ogrodowy- występowanie

Cząber pochodzi z Azji Mniejszej, Palestyny i Syrii. Naturalnie występuje w rejonie Morza Śródziemnego i Morza Czarnego. Spotykany również na Kaukazie. Roślina jest powszechnie uprawiana w strefach klimatu tropikalnego i umiarkowanego. W warunkach naturalnych dziczeje i może się na takim stanowisku utrzymać przez kilkanaście lat.
Największe uprawy cząbru znajdują się w Hiszpanii, Niemczech, Kanadzie oraz USA, a największymi producentami cząbru są Hiszpania i Albania. Cząber uprawiany na Bałkanach jest uważany za najlepszy.

Cząber ogrodowy- jako surowiec

Surowcem leczniczym i przyprawowym jest ziele cząbru. Z surowca otrzymuje się także olejek cząbrowy. Równowartościowego surowca dostarcza cząber górski.
Surowcem farmakopealnym jest ziele cząbru- saturea herba.

Cząber w medycynie ludowej

W medycynie ludowej cząber stosuje się przy nieżytach przewodu pokarmowego, braku apetytu, nerwicy, bólach głowy i żołądka. Zewnętrznie można go stosować przy czyrakach, wrzodach i stłuczeniach. Płukanki z cząbru ogrodowego mają zastosowanie przy bólach zębów. W XVII wieku stosowano winne nastoje z cząbrem w leczeniu paraliżu.

W XIX wieku napary z cząbru stosowano przy astmie i dziecięcych kaszlach. Zielu przypisywano zdolność wywoływania poronień i menstruacji.
Na Rusi Litewskiej stosowano herbatki ziołowe z cząbrem na zatrzymanie moczu, boleści brzuszne, bóle zębów. Kąpiele cząbrowe miały być skutecznym lekiem na dziecięce suchoty.
Cząber miał zwiększać popęd płciowy. Gałązki cząbru stosowano jako odświeżacze powietrza, a dym z ogniska palonego gałązkami cząbrowymi wykorzystywano jako środek dezynfekujący.

Cząber ogrodowy w wierzeniach ludowych

Od dawna wierzono w magiczną moc ziela. Uważano, że spożywanie cząbru pobudza do podejmowania szlachetnych czynów. Cząber był zaliczany do afrodyzjaków- w średniowieczu wierzono, że cząber wzbudza namiętności cielesne. Noszenie przy sobie cząbru miało wzmacniać siłę umysłu .

Wianki z cząbru pleciono w Polsce w okresie Bożego Ciała i w święto Matki Boskiej Zielnej- roślina miała chronić domostwa przed chorobami i złymi czarami. Napary z cząbru i innych ziół podawano także w tym czasie zwierzętom.

Cząber ogrodowy- zastosowanie

Z surowca pozyskuje się olejek cząbrowy
Zarówno ziele jak i olejek z cząbru jest stosowany jako przyprawa i konserwant w przemyśle mięsnym, w przetwórstwie warzyw i owoców
Trwają badania nad wprowadzeniem ziela cząbru do pasz dla zwierząt jako dodatku zamiennik antybiotyków
Cząber z powodzeniem może być wykorzystany jako środek chroniący owoce przed pojawieniem się pleśni czy grzybów
Ziele cząbru jest dodatkiem do past do zębów i mydeł

Cząber ogrodowy- wartość odżywcza

Głównym składnikiem aktywnym ziela cząbru jest olejek eteryczny, którego głównym składnikiem jest karwakol oraz tymol. Ziele cząbru zawiera garbniki, trójterpeny, flawonoidy, kwasy fenolowe, sterole, śluzy. Cząber dostarcza również witaminy z grupy B, A, C oraz sole mineralne: żelazo, wapń, magnez, mangan, selen.

CZĄBER OGRODOWY DZIAŁANIE LECZNICZE

Cząber doskonale pomaga przy wzdęciach oraz poprawia trawienie, zwiększa przyswajalność składników pokarmowych poprzez zwiększenie ilości soku żołądkowego
Ma działanie rozkurczowe
Znosi nadmierną fermentację, zapobiega gniciu pokarmów w jelitach
Preparaty z cząbru mają łagodne działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwrobacze
Zioło wykazuje właściwości wzmacniające.
Medycyna naturalna wykorzystywała właściwości cząbru do leczenia kaszlu oraz zapalenia płuc
Cząber znalazł zastosowanie w leczeniu gruźlicy
Odrobina cząbru dodana do herbaty pomaga przy grypie i ma być pomocny na katar
Napar z cząbru stosuje się jako płukankę przy stanach zapalnych jamy ustnej
Zioło działa uspokajająco i wzmacniająco na układ nerwowy
Stosowanie cząbru poprawia pracę mózgu oraz pracę kory nadnerczy
Ziele to stosuje się przy astenii intelektualnej i seksualnej
Zapach cząbru pomaga zwalczyć bóle głowy
Cząber stosowany zewnętrznie ma właściwości gojące, rozpuszczające, zabliźniające. Zioło jest stosowane w formie okładów na wrzody, czyraki, krosty i stłuczenia.

Cząber ogrodowy działanie niepożądane

Olejek eteryczny z cząbru stosowany na skórę u osób wrażliwych może powodować podrażnienia skóry.

Cząber ogrodowy- przeciwwskazania

Choroby wątroby i nerek
Dolegliwości sercowe

Źródła

Arnal- Schnebelen B., Goetz P., Paris M; Lecznicze dary natury- 200 uzdrawiających ziół; Reader’s Digest 2004; Warszawa str. 60

Balcerek M., Modnicki D.; Cząber ogrodowy- nowe właściwości w świetle aktualnych doniesień; Panacea Nr 2(19), kwiecień- czerwiec 2007, str. 18-19

Charles D. J.; Antioxidant properties of spice, herbs and other sources; Springer Science 2013, str. 531-536

Gawłowska A., Halarewicz A., Jabłoński J., Bernades- Rusin M.; Atlas przypraw; SBM, Warszawa 2018, str. 68-69

Górnicka J.; Apteka natury leksykon zdrowia; Wyd. Martel, Łódź 2005, str. 196-198

Halarewicz A.; Atlas ziół kulinarne wykorzystanie roślin dziko rosnących; Wydawnictwo SBM, Warszawa 2015, str. 45

Hardman R.; Herbal Principles in Cosmetics Properties and mechanisms of action; CRC Press 2010, str. 318-321

Jadczak D., Grzeszczuk M., Cząber; Panacea Nr 3 (12) lipiec- wrzesień 2005, str. 18-20

Kawałko M. J.; Historie ziołowe; Krajowa Agencja Wydawnicza, Lublin 1986, str.65, 66, 81, 103, 185, 220-232

Marczyk M.; Domowe sposoby leczenia. Leki z natury; Wydawnictwo Dragon, Bielsko Biała 2015str. 76-77

Nowak D.; Uprawiamy rośliny zielarskie; Poznań 2016, Centrum doradztwa rolniczego w Brwinowie, oddział w Poznaniu,

Ożarowski A.; Ziołolecznictwo- poradnik dla lekarzy; PZWL, wyd. III, Warszawa 1982, str. 246-247

Pajor W. J.; Mała encyklopedia przypraw, smaków i ziołolecznictwa; Wyd. Tempus Plus, Kraków 1998r., str. 77-78

Pióro- Jabrucka E.; Cząber ogrodowy (Satureja hortensis L.)- pożyteczna przyprawa; Aromaterapia 1 (79), 2015, str. 22-30

Senderski M. E.; Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie; wyd. M. E. Senderski; Podkowa Leśna 2016, str. 250-252

Tyszyńska-Kownacka D., Starek T.; Zioła w Polskim domu; Wyd. Watra, Warszawa 1988r., str. 77-79

Wielka Księga Ziół; Reader’s Digest; Warszawa 2009

Wójcik- Stopczyńska B., Kądziołka D., Kiedos P.; Cząber ogrodowy znany i nieznany; Panacea Nr 4 (49), listopad- grudzień 2014, str. 19-21

http://www.poradnikzielarski.pl/ziola-lecznicze/czaber-ogrodowy-satureja-hortensis.html (przed 01.08.2014)

http://www.naturalnews.com/043333_savory_health_benefits_herbal_medicine.html (przed 01.08.2014)

http://lifestyle.iloveindia.com/lounge/health-benefits-of-savory-9979.html (przed 01.08.2014)

Co ciekawego na naszym blogu?

Poznaj naszą bazę zdrowej wiedzy

Baza wiedzy to nie tylko źródło informacji

Przepisy dla naszego zdrowia

Zobacz nasze filmy na kanale Youtube

Nalewka z dzikiej róży

Niezwykle aromatyczna i smaczna nalewka z owoców dzikiej róży.

Jabłka

Jabłka to najpopularniejsze owoce na świecie. Warto je włączyć do codziennej diety, ponieważ korzystnie wpływają na zdrowie. Poznaj 10 powodów dla których warto jeść jabłka.

Pestki dyni a zdrowie

Pestki dyni to źródło magnezu, fosforu, manganu oraz cynku oraz wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Łatwo przyswajalny cynk obecny w pestkach dyni korzystnie wpływa na płodność oraz zwiększa sprawność seksualną. Od wieków pestki dyni są stosowane w kuracjach odrobaczających…

O Blogu

Blog Naturalne zdrowie powstał kilka lat temu i ma on charakter informacyjny. Wszystkie wiadomości o zastosowaniu i właściwościach ziół oraz dietetyce i ziołolecznictwie zbieram w różnych książkach i na stronach internetowych.

#zioła #zastosowanieziół #ziołolecznictwo #dietetyka #zdroweodżywianie #przyprawy #roslinylecznicze

Musisz wiedzieć

Informacje zamieszczone na stronie internetowej nie stanowią profesjonalnej porady medycznej ani instrukcji użycia. W żadnym wypadku treści zamieszczone na stronie internetowej nie mogą zastąpić konsultacji z lekarzem lub farmaceutą.

Polub nas