Arnika górska- łac. Arnica montana

Facebook-f

Instagram

Youtube

Envelope

Arnika górska- właściwosci i zastosowanie

Arnika górska- systematyka

Rodzina: Astrowate, dawniej Złożone
Rodzaj: Arnika

Nazewnictwo

Łacińska: Arnica montana
Angielska: Mountain Arnica
Niemiecka: Bergwohlverleih
Polskie nazwy: kupalnik górski, arnika górska, arlinka, omieg, wilcze ziele, tranek górski, tranek angielski, pomornik, pomornik lekarski, pomornik górski, anielskie ziele, podkomornik, pięciornik górski

Pochodzenie nazwy arnika nie zostało do końca wyjaśnione. Przypuszcza się, że pochodzi ono od greckiego słowa – anion oznaczającego baranka, ze względu na włoski tworzące puszek na łodygach arniki.

Arnika górska- występowanie

Arnika górska jest objęta ścisłą ochroną i pozyskuje się ją z kontrolowanych upraw. Pochodzi ze środkowej Europy i Skandynawii. Roślina występuje od północnej części półwyspu Iberyjskiego aż po Skandynawię, a jej siedliskiem są ubogie łąki górskie położone na wysokości 2500 m. n. p. m. najczęściej w paśmie alpejskim lub subalpejskim. Można ją spotkać na przyleśnych łąkach, brzegach lasów, torfowisk oraz na zrębach.
W Polsce jej nieliczne naturalne siedliska znajdują się na Dolnym Śląsku, w Karpatach Wschodnich i Sudetach oraz na Mazurach i w Puszczy Białowieskiej.

Arnika odmiany

Do rodzaju arnika zaliczanych jest ok. 30 gatunków.

Arnika górska- surowiec

W ziołolecznictwie wykorzystuje się całe koszyczki, liście i kłącza z korzeniami. Surowiec pozyskuje się wyłącznie z uprawy. Często w kuracjach ziołowych arnika górska jest zastępowana amerykańską arniką łąkową (Arnica chamissonic) o podobnych właściwościach.
Obecnie wykorzystuje się głównie napary i nalewki oraz w postaci maści i mazideł. Często także w formie kompresów. Jest to surowiec stosowany wyłącznie do użytku zewnętrznego. Stosowanie arniki doustnie nie jest zalecane.

Arnika zastosowanie w kuchni

Kwiaty arniki można wykorzystać do dekoracji deserów.
Korzenie i kłącze są wykorzystywane jako przyprawa do produkcji nalewek i wódek ziołowych.
Arnika została zatwierdzona przez Radę Europy jako naturalny środek smakowy do żywności, z kolei FDA uznała, że arnika nie jest bezpiecznym ziołem i jest dopuszczona tylko jako dodatek do napojów alkoholowych. W niewielkich ilościach arnika może być dodatkiem aromatyzującym do wódek i napojów nie alkoholowych, mrożonych przetworów mlecznych, wypieków, galaretek i puddingów w ilościach nie przekraczających 0,04%.

Arnika górska- historia

O arnice wspominają Pliniusz i Dioskurydes, jednak w starożytności roślina ta nie miała większego znaczenia w lecznictwie. Wiadomo, że w okresie średniowiecza arnika była powszechnie stosowana w medycynie ludowej.

Dopiero w XII wieku jako pierwsza o arnice wspomniała Święta Hildegarda uznając ją za afrodyzjak. W tym też okresie pojawiają się uprawy arniki na terenie Europy Środkowej.
W XVI wieku pojawił się pierwszy naukowy opis tej rośliny sporządzony przez Pietro Matthiolusa.
Wprowadzenie arniki do aptek w XVIII wieku spowodowało duży wzrost zainteresowania zielem przez zielarzy i aptekarzy. Duże zapotrzebowanie na surowiec i niekontrolowany zbiór arniki z terenów naturalnych przyczynił się do wymierania gatunku.

Arnika górska w wierzenia ludowe

Plemiona germańskie czciły arnikę jako roślinę poświęconą Bogini Matce. Ziele miało chronić przed złymi mocami oraz przed uderzeniami pioruna, gdy było umieszczone w oknie. Podobną moc arnice przypisywali Skandynawowie. Z kolei w dawnej Bawarii umieszczano kwiaty arniki na miedzach w wigilię św. Jana, wierząc, że kwiat uchroni plony przed gradobiciem. Na terenach niemieckiego Holsztynu wieśniacy gotowali arnikę w piwie i tak przygotowaną stosowali jako lek na wiele dolegliwości. Największą moc miały kwiaty zebrane w noc św. Jana.

Arnika górska- zastosowanie

Dawniej napar z arniki stosowano jak lek w weterynarii
W niektórych krajach dodawano arnikę do tytoniu lub z suszonych liści robiono tabakę
Arnika jest dobrą rośliną pszczelarską

Arnika górska- wartość odżywcza

Arnika ma niezwykle bogaty skład zwierający różnorodne grupy związków. Za działanie lecznicze arniki odpowiadają głównie laktony seskwiterpenowe (helenalina, arnifolina), flawonoidy, kwasy fenolowe oraz poliacetyleny. Surowiec zawiera także olejek eteryczny, terpeny, irydoidy. Na właściwości arniki wpływ ma także obecność kwasów organicznych: angelicynowowego, mrówkowego, garbnikowego, krzemowego. Kolejne grupy związków obecnych w arnice to fitosetrole, karotenoidy, garbniki, śluzy. Arnika jest źródłem polisacharydów, głównie inuliny. Surowiec dostarcza do organizmu sole wapniowe.

Kwiaty zawierają ponadto kwasy tłuszczowe, parafinę, kwas mrówkowy i galusowy .

Korzenie arniki zawierają: żywicę, związki gorzkie, arnicynę, olejek eteryczny.

ARNIKA GÓRSKA- DZIAŁANIE LECZNICZE

Arnika jest toksyczna w większych dawkach niż minimalne, dlatego w wielu krajach jest dopuszczona tylko do użytku zewnętrznego. Kwiaty arniki wykazują silne działanie przeciwzapalne, przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, antyseptyczne oraz słabe działanie przeciwbólowe.

Arnika działa drażniąco na układ pokarmowy i posiada właściwości wymiotne
Wyciągi alkoholowe z arniki działają żółciopędnie
Arnika wpływa na zwiększenie wydolności mięśnia sercowego, poprzez zwiększenie przepływu krwi przez naczynia wieńcowate oraz zwiększenie objętości wyrzutowej serca
Zioło jest stosowne w leczeniu krwiaków- pomaga skrócić czas gojenia w przypadku krwawych wybroczyn i siniaków powstałych podczas uderzeń
Wyciągi z arniki wzmacniają naczynia włosowate i zapobiegają tworzeniu się zakrzepów żylnych
Arnika jest stosowana w leczeniu powierzchniowego zapalenia żył
Preparaty z arniki dzięki działaniu antyseptycznemu stosuje się w formie płukanek przy zapaleniach jamy ustnej i dziąseł
Nalewkę z arniki zaleca się w postaci nacierań przy grypie
Stosowanie żelu z wyciągiem z arniki zmniejsza objawy zapalenia kości i stawów, zmniejsza nasilenie bólu, poprawia funkcje rąk
Arnika w postaci żeli, maści i kremów jest stosowana w leczeniu reumatyzmu jako środek przeciwzapalny
Można ją stosować zewnętrznie przy zapaleniu pochewki ścięgna

Związki czynne arniki są dobrze wchłaniane przez naskórek, docierają do naczyń włosowatych i wzmacniają ich ścianki. Dlatego zewnętrznie arnikę stosuje się w przypadku stłuczeń, krwiaków, obrzęków pourazowych, oparzeń I i II stopnia, wylewów podskórnych. Można także stosować miejscowo w miejscach po ukąszeniu przez owady. Wyciągi z kwiatów stosuje się na czyraki. To także środek pomocny w leczeniu łuszczycy.

Arnika górska- działanie niepożądane

Arnika nieodpowiednio stosowana doustnie może wywołać zawroty głowy, drgawki nerwowe. Duże dawki arniki spożywane jednorazowo mogą powodować bóle brzucha, bóle głowy, wymioty, biegunkę, osłabienie pracy serca, oddechu, zwężenie źrenic. W skrajnych przypadkach mogą powodować problemy z oddychaniem i zatrzymanie akcji serca.

Po zastosowaniu miejscowym na otwarte rany może nastąpić podrażnienie, podwyższenie temperatury ciała, a nawet zropienie rany i zmiany martwicze.

U osób szczególnie wrażliwych zioło może wywołać reakcję alergiczną. Również reakcję krzyżową ze słonecznikiem, aksamitką i złocieniem i innymi roślinami z rodziny Asteraceae.

Odnotowano śmiertelne zatrucie po zażyciu 70g nalewki z arniki.

Arnika górska-przeciwwskazania

Otwarte rany, oparzenia III stopnia, ostre stany zapalne skóry
Nie zaleca się stosowania arniki w okolicach oczu lub ust
Wewnętrznie nie należy stosować preparatów z arniki przy stanach zapalnych żołądka i jelit, krwawieniach w przewodzie pokarmowym, stanach pozawałowych i leczeniu strofantyną oraz glikozydami naparstnicy
Arniki nie wolno stosować w czasie ciąży i karmienia piersią.
Dzieci do lat 3

Źródła

Bernes J., Anderson L. A., Phillipson J. D.; Herbal Medicines; Third edition, Pharmaceutcal Press, 2007, str. 64-66

Biegański J.; Nasze zioła i leczenie się niemi (ziołolecznictwo); Stowarzyszenie Pracowników Księgarskich, Warszawa 1931 r., str. 53-54

Della Beffa M. T.; Zioła podręczny leksykon przyrodniczy; Świat Książki 2004, str. 52

Fijołek M.; Atlas dzikich roślin jadalnych 150 polskich gatunków; Wyd. SBM Sp. Z o.o., Warszawa 2017, str. 10

Górnicka J.; Leksykon zdrowia- apteka natury; Martel 2005, str. 182-184

Griffith H. W.; Witaminy, pierwiastki i minerały; Agencja Elipsa, Warszawa 1994r., str. 276

Matławska I.; Farmakognozja; Uniwersytet im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2008r., str. 128-130

Matławska I.; Zioła w chorobie zakrzepowej żył; Panacea nr. 3-4 (60/61), lipiec- grudzień 2017, str. 11

Monografia EMA: (26.07.2019)

Nartowska J.; Arnika- lek z gór i łąk; Panacea nr 3 (44), 2013, lipiec- wrzesień 2013, str. 5-7

Olechnowicz- Stępień W., Lamer- Zarawska E.; Rośliny lecznicze stosowane u dzieci; Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1992, str. 210-212

Ożarowski A.; Zielarstwo poradnik dla lekarzy; PZWL Warszawa 1982, str.73-75

Ożarowski A., Jaroniewski W.; Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie; IWZZ Warszawa 1989, str. 86-88

Senderski M. E.; Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie; Mateusz E. Senderski Podkowa Leśna 2016, str. 175- 176

Tyszyńska- Kownacka D., Starek T.; Zioła w Polskim domu; Wyd. Watra, Warszawa 1988r., str. 48-50

Wasilewska G.; Polskie zioła lecznicze i uzdrawiające; Wydawnictwo RM 2015, str.32-33

Vocka G; Rośliny lecznicze od A do Z uprawa i pielęgnacja, zbiory i przechowywanie, działanie zdrowotne; Wyd. Klub dla Ciebie, 2005, str. 24

Monografia WHO, vol. 3, 2007r., 77-87

http://www.naturalneoczyszczanie.pl/2011/10/arnika-szerokie-spektrum-dzialania/ (10.01.2017)

http://rozanski.li/914/arnika-arnica-w-ziololecznictwie/ (10.01.2017)

http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php/Arnika_g%C3%B3rska (10.01.2017)

Co ciekawego na naszym blogu?

Poznaj naszą bazę zdrowej wiedzy

Baza wiedzy to nie tylko źródło informacji

Przepisy dla naszego zdrowia

Zobacz nasze filmy na kanale Youtube

Nalewka z dzikiej róży

Niezwykle aromatyczna i smaczna nalewka z owoców dzikiej róży.

https://www.youtube.com/watch?v=7shMeukkqd0

Jabłka

Jabłka to najpopularniejsze owoce na świecie. Warto je włączyć do codziennej diety, ponieważ korzystnie wpływają na zdrowie. Poznaj 10 powodów dla których warto jeść jabłka.

https://www.youtube.com/watch?v=oM-rLLDUOH4

Pestki dyni a zdrowie

Pestki dyni to źródło magnezu, fosforu, manganu oraz cynku oraz wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Łatwo przyswajalny cynk obecny w pestkach dyni korzystnie wpływa na płodność oraz zwiększa sprawność seksualną. Od wieków pestki dyni są stosowane w kuracjach odrobaczających…

O Blogu

Blog Naturalne zdrowie powstał kilka lat temu i ma on charakter informacyjny. Wszystkie wiadomości o zastosowaniu i właściwościach ziół oraz dietetyce i ziołolecznictwie zbieram w różnych książkach i na stronach internetowych.

#zioła #zastosowanieziół #ziołolecznictwo #dietetyka #zdroweodżywianie #przyprawy #roslinylecznicze

Musisz wiedzieć

Informacje zamieszczone na stronie internetowej nie stanowią profesjonalnej porady medycznej ani instrukcji użycia. W żadnym wypadku treści zamieszczone na stronie internetowej nie mogą zastąpić konsultacji z lekarzem lub farmaceutą.

Polub nas