Białko- znaczenie w codziennej diecie

Facebook-f

Instagram

Youtube

Envelope

Białko- znaczenie w codziennej diecie

Białko jako składnik odżywczy

Białko to główny składnik diety człowieka. Białka są podstawowymi strukturalnymi i funkcjonalnymi składnikami każdej komórki ciała. Są niezbędne do rozwoju i wytwarzania młodych organizmów. Organizm ludzki jest w stanie wyprodukować białko, ale nie w takiej ilości by pokryć całkowite zapotrzebowanie na ten składnik odżywczy. Stąd też konieczność uzupełniania białka wraz z pokarmem.

W wyniku procesów trawiennych i wchłaniania organizm wybiera niezbędne białka. Dzięki temu można zwiększyć wartość odżywczą posiłków, łącząc różne źródła produktów białkowych.

Białko dostarcza do organizmu cenne aminokwasy, które biorą udział w katalizowaniu wielu reakcji enzymatycznych. Białka stanowią 75% masy tkanek miękkich ciała, a ich ilość w ciele dorosłego człowieka wynosi ok. 10-14 kg, przy czym co najmniej 300 g ulega wymianie w ciągu doby. Synteza nowych białek zachodzi zarówno z wykorzystaniem białek ustrojowych, jak i tych dostarczanych z pożywieniem.

Białko- rola w organizmie

Są źródłem energii
Przyspieszają regenerację mięśni i tkanek
Korzystnie wpływają na samopoczucie
Umożliwiają skurcz mięśni (miozyna, aktyna)
Przyspieszają gojenie się ran
Są podstawowym składnikiem płynów ustrojowych: krwi, płynu śródtkankowego, mleka kobiet karmiących
Są regulatorami ekspresji genów
Jako biokatalizatory uczestniczą w wielu reakcjach enzymatycznych
Są składnikiem przeciwciał, a więc biorą udział w procesach odpornościowych komórek
Pełnią funkcję transportujące tlen, żelazo, retinol.
Uczestniczą w procesie widzenia (opsyna)
Buforowe właściwości białka decydują w równowadze kwasowo-zasadowej organizmu
Uzupełniają stałe straty azotu w organizmie
Stanowią nośnik niektórych witamin i składników mineralnych
Biorą udział w regulowaniu ciśnienia krwi
Są substratami wielu hormonów i związków biologicznie czynnych jak adrenalina i noradrenalina.
Uczestniczą w syntezie zasad purynowych i pirymidynowych (składowa DNA), choliny, aminocukrów, porfiryn (hemu), glutationu, keratyny i wielu innych związków

Białko- budowa

Pod względem chemicznym białka zbudowane są z atomów węgla, tlenu, azotu, siarki i fosforu. Są to złożone związki azotowe, zbudowane z połączonych ze sobą cząsteczek aminokwasów.

Podział białek

Wyróżnia się białka proste (zbudowane tylko z aminokwasów) oraz białka złożone.

Ze względu na pochodzenie białka można podzielić na białka pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. Z pośród białek roślinnych większą wartością odżywczą charakteryzują się białka nasion wszystkich roślin strączkowych, w tym soi i orzechów.

W posiłkach zazwyczaj dostarczana jest mieszanina aminokwasów, pochodzących z różnych źródeł białkowych.

Białko zawarte w żywności może być różnej jakości, która zależy od aminokwasów zawartych w produkcie. Z tego względu białka można podzielić na:

Pełnowartościowe- zawierające wszystkie niezbędne aminokwasy w ilościach pokrywających zapotrzebowanie człowieka. Są niezbędne do utrzymania życia, prawidłowego, wzrostu i rozwoju organizmu. Zalicza się do nich białka zwierzęce: jaja, mięsa, ryby, mleko
Częściowo pełnowartościowe- zawierające wszystkie niezbędne aminokwasy, jednak niektóre z nich występują w niewystarczających ilościach w stosunku do zapotrzebowania organizmu. Zalicza się tu większość białek roślinnych- białko zbóż, warzyw
Niepełnowartościowe- zawierające niewielkie ilości lub zupełnie niewystarczające jednego lub kilku aminokwasów egzogennych, przez co nie warunkują życia, np. żelatyna

Zapotrzebowanie na białko

Zapotrzebowanie na białko zależne jest od wieku i stanu fizjologicznego organizmu. Przeciętnie zakłada się, że dorosły, zdrowy człowiek o prawidłowej masie ciała potrzebuje dziennie 0,9 g białka na 1 kg masy ciała.

Większe zapotrzebowanie na białko mają:

kobiety w ciąży (1,1 g/kg masy ciała/dzień),
kobiety karmiące piersią (1,3 g/kg m. c./d),
niemowlęta (1,52 g/kg/d),
dzieci do 15. roku życia (1,1 g/kg/d).

O zwiększonym zapotrzebowaniu na białko mówi się również w przypadku osób uprawiających sport.

Źródła białka

Pełnowartościowe białko pochodzi z mięsa oraz ryb. Wartościowym źródłem białka będzie także nabiał. Ze źródeł roślinnych najlepszymi źródłami białka są suche nasiona roślin strączkowych. Spore jego ilości znajdziemy również w kaszach i orzechach.

Niedobór białka może być wynikiem nie tylko jego braku lub niedostatecznej podaży w pożywieniu, ale także jego nieprawidłowego wchłaniania i przyswajania (np. w przebiegu chorób wątroby, nerek, przewlekłych biegunek).W krajach rozwiniętych bardzo rzadko obserwuje się niedobory białka w diecie. W przypadku niedoborów białka w pożywieniu obserwuje się zahamowanie wielu procesów przemian metabolicznych lub ich zaburzenie, niedokrwistość, zanik odporności, zanik tkanki mięśniowej, zmiany degeneracyjne w narządach, ogólne osłabienie, apatię i zanik sprawności. Daleko posunięte niedożywienie białkowe powoduje kwashiorkor i wciąż jest obserwowane w krajach Dalekiego Wschodu, Afryce i Ameryce Łacińskiej. Kwashiorkor charakteryzuje się zahamowaniem wzrostu i dojrzewania, brakiem łaknienia, zmianami skórnymi i uszkodzeniami wątroby.

Nadmiar białka w diecie też nie jest wskazany ze względu na konieczność wydalania azotu z organizmu. Azot, który nie zostanie wykorzystany do budowy białek, przetwarzany jest w mocznik i amoniak, który obciąża nerki i wątrobę, odpowiedzialne za jego neutralizację i wydalenie. Zwiększone przyjmowanie białek skutkuje przyspieszoną filtracją i wydalaniem składników mineralnych, w tym wapnia, co może przyczyniać się do powstawania osteoporozy. Zwiększa się także ryzyko kamicy nerkowej – choroby związanej z odkładaniem się złogów składników moczu w przewodzie moczowym.

Źródła

Bilek, A. Pasternakiwicz, J. Typek; Dietetyka wybrane zagadnienia; Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2014, str. 15

Jarosz; Normy żywienia dla populacji Polski; IŻŻ 2017, str. 40-55

https://portal.abczdrowie.pl/produkty-bogate-w-bialko (22.06.2019)

https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/69819,bialka (22.06.2019)

Co ciekawego na naszym blogu?

Poznaj naszą bazę zdrowej wiedzy

Baza wiedzy to nie tylko źródło informacji

Przepisy dla naszego zdrowia

Zobacz nasze filmy na kanale Youtube

Nalewka z dzikiej róży

Niezwykle aromatyczna i smaczna nalewka z owoców dzikiej róży.

https://www.youtube.com/watch?v=7shMeukkqd0

Jabłka

Jabłka to najpopularniejsze owoce na świecie. Warto je włączyć do codziennej diety, ponieważ korzystnie wpływają na zdrowie. Poznaj 10 powodów dla których warto jeść jabłka.

https://www.youtube.com/watch?v=oM-rLLDUOH4

Pestki dyni a zdrowie

Pestki dyni to źródło magnezu, fosforu, manganu oraz cynku oraz wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Łatwo przyswajalny cynk obecny w pestkach dyni korzystnie wpływa na płodność oraz zwiększa sprawność seksualną. Od wieków pestki dyni są stosowane w kuracjach odrobaczających…

O Blogu

Blog Naturalne zdrowie powstał kilka lat temu i ma on charakter informacyjny. Wszystkie wiadomości o zastosowaniu i właściwościach ziół oraz dietetyce i ziołolecznictwie zbieram w różnych książkach i na stronach internetowych.

#zioła #zastosowanieziół #ziołolecznictwo #dietetyka #zdroweodżywianie #przyprawy #roslinylecznicze

Musisz wiedzieć

Informacje zamieszczone na stronie internetowej nie stanowią profesjonalnej porady medycznej ani instrukcji użycia. W żadnym wypadku treści zamieszczone na stronie internetowej nie mogą zastąpić konsultacji z lekarzem lub farmaceutą.

Polub nas