Arcydzięgiel litwor- łac. Archangelica officinalis

Facebook-f

Instagram

Youtube

Envelope

Arcydzięgiel litwor- Archangelica officinalis właściwości i zastosowanie

Arcydzięgiel litwor to piękna roślina, która charakteryzuje się silnym aromatem przypominającym piżmo. Niegdyś smażone w cukrze łodygi dzięgla- zwane anżelikami stanowiły prawdziwy przysmak. Dziś to już nieco zapomniana roślina lecznicza.

Arcydzięgiel litwor- systematyka

Rodzina: Selerowate
Rodzaj: Dzięgiel
Gatunek: Arcydzięgiel litwor

Nazewnictwo

Łacińska: Archangelica officinalis
Angielska: Garden Angelica
Niemiecka: Garten- Engelwurz
Polskie nazwy: arcydzięgiel, dzięgiel wielki, dzięgiel lekarski, angielski korzeń, dzięgiel litwor, arcydzięgiel litwor, archangelika, litwor, dzięgiel angelika, andżelika, dzięgiel szerokoliściowy, ciengiel, arcydzięgiel kartuzów, dzięgielnica, ziele św. Ducha, lubszcza, lubszcza, gołębie pokrzywy, anielskie ziele, anielski korzeń, arcydzięgiel nabrzeżny

Nazwa łacińska pochodzi od słowa archangelos oznaczającego archanioła.
Polska nazwa- anielskie ziele z kolei pochodzi od przypominających anielskie skrzydła- rozłupek arcydzięgla.

Arcydzięgiel litwor- występowanie

Arcydzięgiel obecnie występuje w strefach chłodnych klimatu umiarkowanego Europy i Azji. Swoim zasięgiem sięga daleką północ. Powszechnie występuje na całym półwyspie skandynawskim, na Grenlandii i Islandii.

Od 2014 r. w Polsce arcydzięgiel znajduje się pod częściową ochroną, można go spotkać w Sudetach i Tatrach, miejscami nad brzegami potoków na niżu.

Arcydzięgiel odmiany

Rodzaj Angelica liczy 60 gatunków, powszechnie uważanych za rośliny lecznicze. W Polsce możemy spotkać 2 inne gatunki dzięgla, jak np. drobniejszy o bardziej intensywnym zapachu dzięgiel leśny (łac. Angelica silvestris) oraz występujący w pasie nadmorskim dzięgiel nabrzeżny (łac. Archangelica litoralis).

Arcydzięgiel bardzo łatwo jest pomylić z wymienionymi gatunkami, które nie mają właściwości leczniczych, a także łatwo go pomylić z barszczem Sosnowskiego.

Arcydzięgiel litwor- surowiec

Podstawowym surowcem wykorzystywanym przez medycynę naturalną jest korzeń (Radix Angelicae), owoc arcydzięgla (Fructus Angelicae) oraz rzadko już stosowany liść arcydzięgla (Folium Angelicae).
Z korzenia pozyskuje się olejek eteryczny- Oleum Archangelicae.

Surowcem przyprawowym są natomiast ogonki liściowe oraz młode pędy, rzadziej liście. W cukrownictwie często wykorzystuje się łodyżki i nasiona.

„A o dzięglu powiadają dziwy,

Słyszę, gdy Litwę chłostał mór straszliwy,

Korzeń dzięglu w gorzałce moczony

Jedynej ludziom dostarczał obrony”

(A. Pług)

Arcydzięgiel w Medycynie Chińskiej

W tradycyjnej medycynie chińskiej A. angelica jest stosowany jako środek w leczeniu lęków, bólów głowy, zaburzeń ze strony mózgu. Roślina ta jest także stosowana jako lek w chorobach pokarmowych. W Chinach większą popularnością cieszy się A. sinensis, która posiada podobne właściwości jak nasz litwor.

Arcydzięgiel litwor- zastosowanie

Dzięgiel jest bardzo cenioną roślina przez pszczelarzy, ponieważ daje bardzo dużo nektaru
Ziele arcydzięgla można wykorzystać jako paszę dla bydła
Korzeń arcydzięgla jest też stosowany jako utrwalacz zapachowy w zestawach ziół odświeżających powietrze
Olejek pozyskiwany z arcydzięgla stosuje się w przemyśle perfumeryjnym oraz jako środek smakowy do produkcji ginu, wermutów i likierów
Nasiona palone w kominku aromatyzują pomieszczenie, liście wykorzystuje się do potpourri,

Arcydzięgiel litwor- wartość odżywcza

Głównym składnikiem czynnym całej rośliny jest olejek eteryczny. W korzeniu znajduje się 1,5% olejku, w owocach 2%, a w owocach ok 0,15%. W skład olejku znajdującego się korzeniach wchodzi ß-felander, a z owoców alfa- felander.

Owoce są bogate w kumaryny.

Korzeń dzięgla charakteryzuje się bogatym i ciekawym składem związków biologicznie aktywnych. Oprócz wspomnianego już olejku w korzeniu znajdują się również: kumarynyny i furanokumaryny (umbeliferon, skoploetyna), flawonoidy, kwasy alifatyczne i fenolowe. Korzeń dzięgla w swoim składzie ma również witaminy z grupy B oraz witaminę C, a także sole potasu i cynku.

Ziele dzięgla charakteryzuje się zawartością kwasów: walerianowy, metyloetylooctowy

ARCYDZIĘGIEL LITWOR DZIAŁANIE LECZNICZE

Arcydzięgiel korzystnie wpływa na procesy trawienne, poprawia ukrwienie, jest także doskonałym środkiem rozgrzewającym, stosowanym do zwalczania przeziębień. Pomaga także osobom, które mają problem z zimnymi stopami i dłońmi.

Korzeń arcydzięgla:

Jest wykorzystywany w leczeniu zaburzeń trawienia, pomaga przy wzdęciach czy odbijaniu się
Wykazuje działanie wiatropędne, wspomaga leczenie bólów i skurczy jelita, normalizuje fermentację, jest stosowany przy nieregularnych wypróżnieniach
Stymuluje wydzielanie śliny, soków żołądkowych oraz pobudza wydzielenie enzymów trawiennych- pepsyny i pentagrastyny, a więc pomaga przy braku apetytu, niestrawności i mdłościach
Jest zalecany przy niedoborze żółci i soku trzustkowego, to doskonały lek przy zastoju żółci w pęcherzyku żółciowym.
Obniża ciśnienie krwi oraz polepsza przepływ krwi do obwodowych części ciała
Jest też cenionym środkiem na uspokojenie serca
Działa ogólnie wzmacniająco i rozgrzewająco, pomagają zwalczyć pierwsze objawy przeziębienia
Wykazuje działanie napotne dzięki czemu obniża gorączkę
Działa wykrztuśnie i przeciwkaszlowo lecząc kaszel, katar oraz zapalenie oskrzeli Zwiększa wydzielanie śluzu w oskrzelach oraz go rozrzedza
Podnosi siły witalne i podporność organizmu, poprzez pobudzenie organizmu do wytwarzania interferonu, który powoduje szybsze zwalczanie infekcji wirusowych
Zewnętrznie stosowany pomaga w zapaleniach śluzówki jamy ustnej.
Wykazuje działanie rozkurczowe, rozluźniające mięśnie i uspokajające
Przyjmuje się w stanach lękowych, w stanach wyczerpania nerwowego, urazach powypadkowych oraz szoku
Jest podawany przy braku łaknienia na tle nerwowym, zawrotach głowy na tle zaburzeń trawiennych
Pomaga złagodzić migrenowe bóle głowy
Jest zalecany w zaburzeniach wieku podeszłego
Pomaga wydalić toksyny z organizmu.
Jest stosowany jako środek łagodzący ból towarzyszący menstruacji
Wykazuje działanie bakterio- i grzybobójczym
Jest stosowany w kuracjach odwykowych, często podaje się go po zatruciach alkoholem i nikotyną, jest także dobrą odtrutką przy zatruciach alkaloidami, zimowitem jesiennym oraz cykutą
Odświeża oddech, czyści zęby oraz niweluje łagodne bóle zębów

Arcydzięgiel litwor- działanie niepożądane

W przypadku częstego spożywania może powodować u osób nadwrażliwych na światło reakcję alergiczną.
U osób spożywających regularnie arcydzięgiel podczas opalania mogą wystąpić poparzenia słoneczne, miejscowy obrzęk, przekrwienie lub powstanie pęcherzycy. Roślina może powodować alergię.

Spożywanie świeżego korzenia może wywoływać zapalenie i podrażnienia skóry.
Kumaryny zawarte w zielu rozrzedzają krew.
Arcydzięgiel może wywoływać poronienia.
Olejek arcydzięgielowy działa bakteriobójczo, grzybobójczo i znieczulająco.

Arcydzięgiel litwor-przeciwwskazania

Okres miesiączkowania oraz okres ciąży, szczególnie bezpośrednio przed porodem
Ostre nieżyty żołądka i jelit, zapalenie wyrostka robaczkowego
Zapalenia nerek
Zaawansowana choroba wrzodowa
Cukrzyca
Nadciśnienie
Ostrożność należy także zachować przy nadwrażliwości na promienie UV, zapaleniu kłębków nerwowych

Arcydzięgiel litwor- interakcje z lekami

Niektóre z kumaryn zawartych w korzeniu dzięgla mają właściwości blokowania kanałów wapniowych.

W połączeniu z lekami: warfaryną, aspiryną, lekami przeciwzakrzepowymi może zwiększać ryzyko krwawień

Źródła

Arnal- Schnebelen B., Goetz P., Paris M.; Lecznicze dary natury; Reader’s Digest; Warszawa 2003, str. 68

Bremness L.; Wielka księga ziół; Wiedza i życie, Warszawa, str. 46

Głowniak K., Widelski J.; Archangelica- roślina polecana przez anioły; Panacea Nr. 4 (17), październik- grudzień 2006, str. 16-17

Głowiak K., Widelski J.; Badania fitochemiczne Archangelica officinalis Hoffm.; Panacea nr. 1 (18), styczeń- marzec 2007, str. 22-24

Górnicka J.; Apteka natury leksykon zdrowia; Agencja Wydawnicza Jerzy Mostowski 2005, str. 179-182

Griffith H. W.; Witaminy, pierwiastki i minerały; Agencja Elipsa, Warszawa 1994r., str. 273

Halarewicz A.; Atlas ziół- kulinarne wykorzystanie roślin dziko rosnących; Wydawnictwo SBM Sp. z o.o., Warszawa 2015, str. 24-25

Kawałko M. J.; Historie ziołowe; Krajowa Agencja Wydawnicza, Lublin 1986, str. 116, 128, 145

Khan I. A., Abourashed E. A.; Leung’s encyclopedia of common natural ingredients used in food, drugs and cosmetics; Wiley 2010, str. 32-34

Kohlmünzer S.; Farmakognozja podręcznik dla studentów farmacji; Wyd. V, PZWL 1998, str.218

Kuźnicka B., Dziak M.; Zioła i ich stosowanie, Historia i współczesność; Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Wyd. IV, Warszawa 1987r, str. 56-58,

Ożarowski A.; Ziołolecznictwo- poradnik dla lekarzy; PZWL wyd. III, Warszawa 1982, str. 68-67, 310

Ożarowski A., Jaroniewski W.; Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie; Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1989r., str. 84-86

Pajor W.; Mała Encyklopedia Przypraw Smaków i Ziołolecznictwa; Tempus Plus, Kraków 1998, str. 47-48

Quave C. L.; Medicinal plant monographs; Cassandra L. Quave 2013, str. 58-66

Rogowska M., Giermaziak W.; Wpływ roślin leczniczych na farmakokinetykę i metabolizm leków syntetycznych; Post. Fitoter. 2018, 19 (4), str. 274-282; DOI

Senderski M. E.; Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie; wyd. Mateusz E. Senderski, Podkowa Leśna 2016; str.171-174

Skarżyński A., Zioła czynią cuda; Agencja wydawnicza Comes, Warszawa 1994, str. 45-49

Tyszyńska- Kownacka D., Starek T.; Zioła w Polskim domu; Wyd. Watra, Warszawa 1988r., str. 44-47

Wielka księga ziół; Reader’s Digest; Warszawa 2009

http://dominikakustosz.com/blog/roslina-archaniola-czyli-europejski-zen-szen/ (20.05.2017)

http://www.arkadia-polania.pl/ziola-arcydziegiel.php (25.02.2018)

Co ciekawego na naszym blogu?

Poznaj naszą bazę zdrowej wiedzy

Baza wiedzy to nie tylko źródło informacji

Przepisy dla naszego zdrowia

Zobacz nasze filmy na kanale Youtube

Nalewka z dzikiej róży

Niezwykle aromatyczna i smaczna nalewka z owoców dzikiej róży.

Jabłka

Jabłka to najpopularniejsze owoce na świecie. Warto je włączyć do codziennej diety, ponieważ korzystnie wpływają na zdrowie. Poznaj 10 powodów dla których warto jeść jabłka.

Pestki dyni a zdrowie

Pestki dyni to źródło magnezu, fosforu, manganu oraz cynku oraz wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Łatwo przyswajalny cynk obecny w pestkach dyni korzystnie wpływa na płodność oraz zwiększa sprawność seksualną. Od wieków pestki dyni są stosowane w kuracjach odrobaczających…

O Blogu

Blog Naturalne zdrowie powstał kilka lat temu i ma on charakter informacyjny. Wszystkie wiadomości o zastosowaniu i właściwościach ziół oraz dietetyce i ziołolecznictwie zbieram w różnych książkach i na stronach internetowych.

#zioła #zastosowanieziół #ziołolecznictwo #dietetyka #zdroweodżywianie #przyprawy #roslinylecznicze

Musisz wiedzieć

Informacje zamieszczone na stronie internetowej nie stanowią profesjonalnej porady medycznej ani instrukcji użycia. W żadnym wypadku treści zamieszczone na stronie internetowej nie mogą zastąpić konsultacji z lekarzem lub farmaceutą.

Polub nas